Opal - kamień mieniący się wszystkimi kolorami tęczy

Opal to kamień szlachetny uważany za jeden z najpiękniejszych na świecie. Biżuteria z nim traktowana jest nierzadko jako amulet szczęścia, będący symbolem miłości, nadziei, czystości oraz prawdy. Jak powstaje i jak wygląda opal? Jakie są jego rodzaje oraz jak sprawdzić, czy opal jest prawdziwy, czy syntetyczny?

Jak powstaje opal i skąd pochodzi jego nazwa?

Według starożytnych wierzeń opal to kamień, który spadł na ziemię w świetlistych błyskach. Aborygeni - rdzenni mieszkańcy Australii - wierzyli natomiast, że opale to kamienie dotknięte stopami stwórcy, który zstąpił po tęczy z niebios na ziemię, aby nieść ludziom wieść o pokoju.

Prawda o tym, jak powstaje opal, jest jednak nieco bardziej prozaiczna. Zaliczany do grupy mineraloidów opal powstaje na skutek procesów hydrotermalnych, a także wskutek procesów wietrzenia skał krzemianowych. Opal składa się więc w głównej mierze z dwutlenku krzemu oraz wody (od 3 do 20%). Sama nazwa kamienia pochodzi od sanskryckiego słowa "upala", oznaczającego drogi kamień lub od greckiego słowa "opallios", czyli "widzę zmianę".

Rodzaje opali oraz miejsca ich występowania

Wyróżniamy dwa rodzaje opali: opal zwyczajny oraz opal szlachetny. Największym powodzeniem w jubilerstwie cieszy się opal szlachetny, który w odróżnieniu od opalu zwyczajnego wykazuje zjawisko opalizacji - efektu optycznego, charakteryzującego się grą barw w postaci kolorowych wzorów plam, zmieniających się w zależności od kąta obserwacji oraz kąta padania światła na kamień.

Najbogatsze złoża opali szlachetnych występują w Australii. To w tym kraju, głównie w okolicach nazywanego opalową stolicą świata miasteczka Coober Pedy, wydobywanych jest ponad 90 procent ze wszystkich dostępnych na światowym rynku opali. Złoża opali szlachetnych znajdują się ponadto w Meksyku, Brazylii, USA oraz Rosji. W Polsce opal wydobywany jest na Dolnym Śląsku, najczęściej nie są to jednak odmiany uznawane za szlachetne.

Opal syntetyczny a opal naturalny

Oprócz opali naturalnie występujących w przyrodzie na rynku jubilerskim pojawiły się również opale syntetyczne. Po raz pierwszy wyprodukowane zostały w Szwajcarii, z kwasu krzemowego. Obecnie z produkcji opali syntetycznych słynie Japonia, a imitacje tych kamieni uzyskiwane są również z plastiku, agatów, szkła i kryształu górskiego.

W jubilerstwie stosowane są ponadto imitacje opali szlachetnych powstałe z poddawanych odpowiedniej obróbce opali zwyczajnych. Dzięki impregnacji, woskowaniu lub gotowaniu w osłodzonej wodzie opale zwyczajne nabierają lekkiej opalizacji, nie mogącej się jednak równać z tą występującą u opali szlachetnych.

Jak sprawdzić, czy opal jest prawdziwy?

Według specjalistów wprawne oko powinno rozpoznać, czy ma do czynienia z opalem naturalnym, czy syntetycznym. Prawdziwy opal zawsze będzie miał więcej niedoskonałości niż kamień stworzony w laboratorium. Będzie to widoczne szczególnie pod lupą. Dodatkowo, kamienie syntetyczne zazwyczaj mają bardziej intensywny połysk i blask od kamieni naturalnych, na ogół mają również gęstszą konsystencje, przez co ważą nieco więcej. Istotnym kryterium odróżniającym biżuterię z opalem naturalnym od tej z opalem syntetycznym jest oczywiście także cena. Jeśli zastanawiamy się, jak rozpoznać opal w wybranym przez nas pierścionku, pamiętajmy, że prawdziwy opal nigdy nie będzie tani.

Pielęgnacja biżuterii z opalem - wskazówki

Jeśli chcemy, aby posiadana przez nas biżuteria z opalem jak najdłużej zachowała swoją świetność, poświęćmy jej pielęgnacji nieco czasu i troski. Opal to kamień o bardzo dużej zawartości wody, nie przechowujmy więc biżuterii z opalem zbyt długo w suchym miejscu, kamień może bowiem wtedy zmatowieć. Aby odzyskał blask, przenieśmy go do pomieszczenia o większej wilgotności. Od czasu do czasu myjmy opal pod bieżącą wodą o takiej samej temperaturze, co pomieszczenie, w którym opal był przechowywany, a następnie zawińmy kamień na kilka godzin w wilgotną szmatkę, po czym osuszmy oraz wystawmy na działanie słońca.

Opal i związane z nim ciekawostki

Największy na świecie opal o wadze 17 tys. karatów, czyli 3450 gramów, odkryty został w 1956 roku. Na cześć odbywających się wtedy igrzysk w Melbourne opal nazwany został "Olympic Australis". Opal uznany został za oficjalny kamień szlachetny Australii.

Najdroższy, czarny opal, sprzedany został za około 2,800 dolarów za karat.

Podczas pierwszej w historii wizyty królowej Elżbiety II w Australii, w 1954 roku, brytyjska monarchini otrzymała w prezencie naszyjnik z opali wydobytych w Coober Pedy.